Linetasarim JETFİKO

Türk kadınının seçme ve seçilme hakkının verilmesinin 77. yılı bugünlerde ülke çapında kutlanıyor. Aydın’da ise 1933 Yılında Türkiye’nin İlk kadın Muhtarı olarak öne sürülen Gül Esin’in heykeli dün düzenlenen törenle hem Aydın Kent Meydanına hemde görev yaptığı köye dikildi. Oysa, Türkiye’nin ilk Kadın Muhtarı Aydın’da değil, 1932 Yılında Atatürk tarafından göreve getirilen Yalova’nın Gacık Köyü Muhtarı Meliha Manço’ydu.... 

Bizler, Meliha Manço’yu yeterince sahiplenemediğimizden ötürü, Aydın’lılar 4 Aralık 2011 tarihinde Gül Esin’in heykelini dikerek bunu tescil ettirdiler.. Oysa, gerçek anlamda Türkiye’nin ilk Kadın Muhtarı olan  Meliha Manço’nun mezarının başında bir mezar taşı bile yok.

Türkiye’nin İlk Kadın Muhtarı Meliha Manço’dur...
26 Ekim1932' de kabul edilen yasa ile Türk kadınına muhtar, köy ihtiyar kurulu üyeliğine seçilme ve seçme hakkı tanınmış; 5 Aralık 1934'de Kadınlara Milletvekili Seçme ve Seçilme Hakkı sağlanmıştır. 26 Ekim 1932’de  yasa yürürlüğe girmeden  Gacık Köyünü ziyaret eden Büyük Önder Atatürk, Meliha  Manço’yu Muhtar olarak atamış ve 1934  yılına kadar da muhtar olarak görev yapmış ve muhtar sıfatıyla önemli toplantılara katılmıştır.

5 Yıldan Buyana Kayıtsız Kaldık…
İlk kez bu olayı 2007’de “Ters Köşe’de gündeme getirmiş ve o dönemin belgelerini de yayınlamıştım. 2008  Yılında Uğur Mumcu Kültür Merkezinde, 2009 yılında ise Güzel Sanatlar Merkezinde Yalova’nın Lider kadınlarını bir sunumla aktarmıştım. Yerel Gündem Kadın Meclisi Başkanı Nurten Anıl, bu konuyla ilgilenmiş ve Ankara’ya giderek dönemin Ak Parti Milletvekili İlhan Evcin ve CHP Milletvekili Muharrem İnce’ye verdikleri dosyayla bu konunun gün ışığına çıkması için destek istemişlerdi. Ancak, ne yazık ki, bugüne kadar bu konuda olumlu bir sonuç alınamadı..Şimdi bu tarihsel görevi, Gacık’la birlikte anılan ve Gacıklıların eniştesi olan  Ak Parti Yalova Milletvekili Temel Coşkun’dan bekliyoruz.
 
Atatürk, Yalova’ya Boşuna Benim Kentim Demedi…
Ülkemizde, demokrasinin gelişmesinde önemli bir tarihsel geçmişe sahip olan Yalova’nın siyasi konumuna baktığımızda Türk siyasi hareketi içinde, Cumhuriyetin kuruluş aşamasından sonra Cumhuriyet Devrimleri ile öne çıkan bir yerleşim yeri oldu. Cumhuriyetin gelişmesinde,  Türk siyasi hareketinin belirlenmesinde Yalova hep bir adım önde olan bölge oldu. Atatürk’ün “ Yalova Benim Kentimdir” derken, Yalova’nın dağına, Kaplıcalarına, Yeşiline hayran kaldığı için bu sözü asla söylememiştir. Cumhuriyetin kurumsallaşmasında en önemli basamaklarından biri olduğu için bu söz söylemiştir. Atatürk, Yalova’ya bu unvanı verirken, devrimlerin yeşermesinin ilk tohumlarını Yalova’da attığı için bu sözü söylemiştir. Çünkü Atatürk, Yalova’ya geldiği ilk yıllarda, Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu ve Serbest Cumhuriyet Fırkasını Yalova’da kurduğu gibi, İlk Kadın Muhtarını da Yalova’dan seçmiştir.. Çünkü Türkiye’nin ilk kadın Muhtarının genç Cumhuriyetin, genç ve modern bir  Cumhuriyet kızı olmasını istemiştir.

Atatürk, Meliha Manço’yu Neden ve Nasıl Muhtar Yaptı…
Yalova’ya toplam 313 kez gelen büyük Önder Atatürk, bu ziyaretlerin bir kaçında Gacık Köyü’ne de uğramıştır. Bugün hala var olan köy meydanındaki tarihi çınar ağacının altında kahvesini yudumlamıştır. Daha önce’de birkaç geldiği Gacık’ın meşhur sağır ve dilsiz berberi Bıgıg- bıgıg’a (Şerif Ali Özcan’a) traş olur. Atatürk, berberden traş olduktan sonra Köy meydanında, dikkatini giyimiyle kuşamıyla tam bir Cumhuriyet kızı gibi duran 22 Yaşındaki Meliha Manço dikkatini çeker. Geleneksel Anadolu kadınının cesaretini, hem de Cumhuriyet döneminin zarafetini ve modernliğini taşıyan bu genç kızı Atatürk, Gacık Köyü’ne  o gün muhtar olarak atar. Ardından da, 26 Ekim1932' de kabul edilen yasa ile Türk Kadınına Muhtar, Köy ihtiyar kurulu üyeliğine seçilme ve seçme hakkı tanınır. Böylece Meliha Manço, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın muhtarı olarak adını duyurur. 1934 Yılına kadar Gacık Köyü Muhtarlığını sürdürür.

Muhtar Meliha Manco Görev Süreleri İçinde Neler Yapmıştır….
Gacık Köyü Muhtarı Meliha Manço, 1932-1934 yılları arasında Yalova Kaymakamının da hazır bulunduğu  Yalova’nın önde gelen mülki amirlerle birlikte toplantılara katılır ve bu toplantılarda da fotoğrafları çekilerek arşivlenir.. 22 Yaşındaki genç Muhtar, 1932 yılında halen kullanılan köy yolunu da köylülerle birlikte genişletir. Okul binasını onararak, köyün kalkınmasına önemli katkılar sağlar. 1934 yılında da görevi kendi isteğiyle bırakır. Uzun yıllar Gacık köyünde yaşar ve burada toprağa verilir. Meliha Manço’nun makamında çekilmiş fotoğrafı bugün hala Gacık Köyü kahvehanesinde gururla sergileniyor. Ancak ne köylünün ne de Yalova'daki yerel yöneticilerin ne de siyasetçilerin bu tarihi kaynaklardaki bu yanlışlıktan haberleri dahi yoktur..

Şimdi Soruyoruz. Gül Esin Mi  Meliha Manço Mu?
Büyük Önder Atatürk’ün talimatıyla 1932 yılında Gacık Köyü Muhtarı olan Meliha Manço’nun Muhtarlık görevini yürüttüğü sırada, Gül Esin, 1933 yılında  Muhtarlık seçimlerinde Aydın ili Demirdere köyündeki muhtarlık seçimlerini kazanarak 32 yaşında muhtar oldu. Gül Esin’in Heykeli, Aydın Şehir Merkezine önceki gün dikildi. Cumhuriyet Kızı, Türkiye’nin ilk Muhtarı Meliha Manço’nun ise Gacık’da bir mezar taşı dahi yok.